meer voor de praktijk

Een artikel voor jenaplanscholen:

Waar blijft de dag van gisteren?
in Mensenkinderen, mei 2006

In januari is verschenen:
filosoferen doe je zo
leidraad voor de basisschool

Band 1: voor groep 1 t/m 4

Band 2: voor groep 5 t/m 8
lees meer

meer lezen over kinderfilosofie
en websites

praktijk	diverse	achtergrond	websites

voor de praktijk

Klein maar Dapper, Berrie Heesen.
Damon, Budel (1996).
Een absolute aanrader voor iedereen die werkt met kinderen tot een jaar of negen. De meer dan twintig verhaaltjes zijn geschreven voor kleuters, maar doen het ook buitengewoon goed in de middenbouw. Bij elk verhaaltje is een korte filosofische toelichting geschreven. Een reeks (start)vragen bij elk verhaaltje helpt je gelijk op weg.

Vliegende papa's, Berrie Heesen.
Damon, Budel (2000).
Op dezelfde manier opgebouwd als 'Klein maar dapper'. De verhaaltjes zijn geschreven voor kinderen van verschillende leeftijden. In dit boek zijn ook enkele interessante achtergrondartikelen opgenomen.

Kinderen filosoferen, Berrie Heesen.
Damon, Budel (1998).
Voor de bovenbouw. Er is een boek voor de kinderen en een voor de leraar. Het boek voor de kinderen bevat achttien verhaaltjes met vragen. Kinderen kunnen hiermee ook individueel of in kleine groepen op onderzoek. De handleiding omvat naast een toegankelijke introductie over filosoferen met kinderen, duidelijke achtergrondinformatie bij elk verhaal.

Filosoferend ontdekken, Nanda van Bodegraven.
Kwintessens, Hilversum (2000).
Achttien filosofische projecten voor midden- en bovenbouw. In alle projecten zijn verbindingen gelegd met andere vak- of leergebieden, zoals rekenen, wereldoriëntatie, e.d. Ook als je nog weinig ervaring hebt, kun je er goed mee uit de voeten.

Spelenderwijs filosoferen met kinderen, Nanda van Bodegraven.
Elsevier, Maarssen (2000).
Suggesties voor gesprekken met kinderen van vier tot twaalf jaar. Elke suggestie gaat vergezeld van ideeën voor activiteiten als tekenen, drama of knutselen. Soms ligt daar wel erg veel nadruk op. Het boek is vooral geschreven om met kinderen te filosoferen in de buitenschoolse opvang.

De filobus en Het huis met de twaalf deuren.
Teleac/NOT, Hilversum (1997 en 1999
Beide zijn schitterende vierdelige series van de Onderwijstelevisie. De filobus is gemaakt voor groep 7 en 8, Het huis met de twaalfdeuren voor groep 5 en 6. Met beide series kun je, dankzij de goede handleiding, ook met weinig voorkennis zo aan de gang in de bovenbouw. Helaas beginnen de series (vooral Het huis met de twaalf deuren) er gedateerd uit te zien.

Van boeken ga je denken, Richard Anthone en Sylvie Moors.
Acco, Leuven (2002).
Filosoferen n.a.v. fragmenten uit de kinder- en jeugdliteratuur. In dit boek zijn fragmenten opgenomen uit literatuur voor kinderen van ca. 6 tot 14 jaar. Elk fragment gaat vergezeld van een korte toelichting en een goed uitgewerkt discussieplan.

De wereld in een kiezelsteen, Ingeborg Hendriks.
Lemniscaat, Rotterdam (2003).
Een leesboek voor kinderen vanaf ca. 10 jaar. Het is een selectie van veel prachtige fragmenten uit de jeugdliteratuur, gegroepeerd rond drie thema’s: ‘Wie ben ik?’; ‘Zicht op de wereld’ en ‘Achter de dingen’. Bij elk fragment is slechts een enkele vraag opgenomen, de uitwerking is aan jou.

Denken door filosofie, Paul Cleghorn. SvPO, Amsterdam (2007)
Deze methode komt uit Schotland en is door de Stichting voor Persoonlijk Onderwijs vertaald. Denken door filosofie wordt al jaren op Schotse basisscholen gebruikt en is geschikt voor groep 4 t/m 8.

Mijn hart is een pinguïn, Sylvie Moors.
Pantalone, Brussel (2002).
Een spannend kijkboekje voor jonge kinderen. Een begeleidende CD met minimal music kan de kinderen in de ‘juiste’ stemming brengen. Bij het boekje vind je een toelichting met uitvoerige discussieplannen over zowel tekst, beeld, als muziek, die je in staat stellen er gelijk mee aan de gang te gaan.

FiloSofie voor kids, Oscar Brenifier.
Davidsfonds/Infodok, Leuven (2005).
Drie boeken ‘Waarom leef ik?’, ‘Wat is goed, wat is kwaad?’, ‘Wat voel ik?’.
In elk boek vind je zes grote vragen, waarmee je met kinderen in gesprek kunt. Door het open karakter van de boeken geven ze kinderen veel ruimte om zelf na te denken en een eigen oordeel te vormen. Ook heel geschikt voor kinderen om individueel of in kleine groepen aan de gang te gaan.

Peinzen, 49 filosofische vragen voor kinderen, Richard Anthone, Eddie Janssens, Steven Vervoort en Jan Knops.
Acco, Leuven (2006).
49 uitgewerkte thema’s voor kinderen van alle leeftijden. Je kunt met dit boek in de hand vrij gemakkelijk aan de slag.

Filosoferen met Doornroosje, Richard Anthone en Rika de Smedt.
Acco, Leuven (2007)
Deze maand verscheen voor het Voortgezet onderwijs het boek Filosoferen met Doornroosje. In dit boek vind je 30 uitgewerkte filosofielessen. Iedere les vertrekt vanuit een citaat uit het prachtige boek van Toon Tellegen ‘Brieven aan Doornroosje’. Het boek is het resultaat van een project van Richard Anthone en Rika de Smedt. In de volgende nieuwsbrief zullen we het bespreken.

Dat is waar, Menno Lievers.
De Bezige Bij, Amsterdam (2003)
Verhalen voor kinderen vanaf een jaar of tien. Elk verhaal heeft een stevige filosofische lading. De meningen over het boek lopen nogal uiteen. Sommige leraren worden erdoor geïnspireerd en vinden de verhalen goed bruikbaar in de bovenbouw. Anderen vinden het boek bijna onleesbaar.

Nous, Matthew Lipman; vertaald door Peter Algoet, m.m.v. Richard Anthone en Freddy Mortier.
Acco, Leuven (1999).
De enige novel van Lipman die in zijn geheel in het Nederlands beschikbaar is. Geschikt voor gebruik vanaf groep 7 of 8 en in de onderbouw van het voortgezet onderwijs. In Nous gaat het om ethisch onderzoek. De kracht van het boek zit vooral in de toelichtingen en uitwerkingen voor gebruik in de groep. Ook als je niet met het boek aan het werk wilt, is het de moeite waard de uitwerkingen te bestuderen als voorbeeld van hoe je je gesprekken kunt voorbereiden.